Una pequeña corrección: no es bacenitu, sino bazenitu.
En cuanto a la frase en si, el principio no tiene mucho sentido. Yo más bien
diría que puede ser de las siguientes maneras: Arrantzale horren izterrak
ikusiko bazenitu, lodiak direla aitortuko zenidake (Si vieras los muslos de
ese pescador, me reconocerías que son gordos)
Arrantzaleari izterrak ikusiko bazenioke, lodiak ... (Si le vieras los
muslos al pescador, me ...)
Si te sirve...
Axun
Si me traduces, te cuento un cuento.
Bien, como te prometí ahi va el cuento, eso sí para que los demás
tambien disfruten de él...
________________________
PIZTI EGILEA
Joanes Urkixo
(Lurra deika, Erein 1991)
Artean hotz zegoen kobazulo barruan, eta koipezko lanparari zerion
kea dena lainotzen hasia bazen ere, kanpoko haize
leunak udaberri gaztearen usaina zekarren bertako biztanleen
sudurretaraino.
-Zergatik ez duzu etsitzen? -itandu zuen agureak.
-Uztazu bakean, jatekoa ekartzen digu eta -esan zion gazte
sendoenak.
Margotzen ari zen gizonak ez zion ez bati ez besteari jaramonik
egin. Halako batean haize bolada batek argizariaren. garra
astindu zuen, eta margolariak aterpean jarri zuen. Emakumeetako batek lo
egiten zuen bazterretik zutitu eta toki egokia bilatu
zuen horman bilakatzen ari zen lana hobeto ikustearren.
-Berak piztiak egiten dizkizu, eta orduan gu ehiztariok
erreka aldera jeitsi eta hantxe dabiltza piztiak -azaldu zion seme
sendoenak.
-Ehizara joan ez doakizu bera ordea -ihardetsi zion emakumeak ahots
zoli batez.
Margolariak bere zertan jarraitzen zuen. Eskuan eusten zuen buztin
horixka alde batera laga zuen,hargorri puska bat hartu
eta harri koxkor batean gertu zeukan sutean urturiko koipeaz nahasi
zuen.
-Baina zergatik tematzen zara, gizona? Alfer-alferrik zabiltza,
piztiek antzina aldegin zuten eta. -Baina laster itzuliko zaizkigu
-erantzun zuen
berriro gazte sendoenak: Larreak hazi eta loratuko direnean,
orduantxe etorriko dira eta jateko adina izango dugu
denontzat.
-Gure garaian... -hasi zen esaten agurea. Emakumeak etenerazi egin
zion:
-Egon isilik, agure, zuk antzina galdu zenituen Izortzak eta.
-Zeu isilduko zara, sorgin hori! -hotsegin zion seme sendoenak,
aurpegian zaplasteko bortitz bat emanez. Emakumeak
barretxo lerdo batez erantzun zion, eta goxo-goxo hurbildu zitzaion.
Aita berdinaren kumeak ziren biak, eta laster ere ohekideak
bihurtzekoak.
Margolariak hargorria laga eta eskua izterrean garbitu zuen.
Ondoren, lanparari heldu eta buruaren gainetik altxatu zuen
bere lanaren osotasuna aztertzeko asmoz. Idi konkorraren besaburu
zabaletan eman berrian zuen hargorriaren kolore sutsua
nabari zitekeen. Ganaduaren aurre hankak, azkazal txiki eta guztiarekin,
bata bestearen parean jarrita zeuden gelditasuna
adieraziz. Gorago, kobazuloko horma sapai bihurtzen zen aldera, eremu
garbi bat antzeman zuen. Lanpara gertuago jarri eta
posibilidade berriak neurtu ondoren, berriro margoak eta koipe urtua
jaso zimer Gazte batek esan zuen:
-Horrek ez du inondik inora idi konkor bat
ematen. Hiru hanka besterik ez dauka, eta piztiek lau
hanka dauzkate -beste ikusleei adierazten zitzaien-. Jakina, hanka
bat kendu dio eta horrela harrapatzen errezagoa izango
da. -Batzutan hiru hanka besterik ez daukaten itxura hartzen dute
-azaldu zuen margolariak harrotasunez-,
baina hala ere nik badakit lau hankak dauzkatela. -Hori da hori
magia -bota zuen hezur bat tximurkatzen
ari zen atso batek. -Magiarik haundiena duzu -erantzun zuen seme
sendoenak aginte kutsua zerion tonu batean-. Piztiak
egiten dizkigu ehiztarioi, eta orduan piztiak hor daude.
-Gogoko dut eta horregatik margotzen ditut esan zuen margolariak
garrantzia handirik ez balu bezala.
Une hartan, leizeko sarreran aizkora bat lantzen ziharduen gizonak
ohar eman zuen:
-Gizon bi datoz honantza!
Hala esan eta zutik jarri zen eserleku gisa erabiltzen zuen
azpigarri metaren gainean. Orduan, seme sendoenak txistukada
ozen bat egin zuen leizeko biztanle guztiak ohart zitezen. Zaindariari
inguratu zitzaion eta honen ondoan zelatan jarri zen. Leize
barruan jende guztiak larrialdiko premia batek jota zirudien bapatean:
emakumeek euren umeak ilunpera zeramatzaten bitartean, gizonek
harriz landutako armak bildu eta berauei eutsirik
sarrerako biengana hurbildu ziren usnan eta orroeka, zetorrena zetorrela
ere ez zela ondo etorria adierazteko pronto.
Margolariak, berriz, koipe
apur bat gehiago nahasi zuen esku ahurrean kanpoan gertatzen ari zen
bapateko aktibitateari ez entzutearena
eginez, lanpararen garra kraska batez berpizten zen bitartean.
-Nortzuk dira? -itandu zíon seme sendoenak sarrerako zaindariari-.
Ezagutzen al duzu beraien usaina?
Erantzunari itxaron gabe, atzera begiratu zuen eta barruko taldeari
besoaz arma bat jaurtikitzearen plantak egin zizkion.
Besterik ez zuten gizonek behar izan: berehala ulerturik oharra,
ehizarako erabiltzen zituzten harri zorroztuak eta sutondoan
gogorturiko puntadun makilak airean astindu zituzten eta, piztiak
uxatzeko egiten zituzten oihu eta orroe berdinak eginez, seme
sendoenaren gibelera bildu ziren. Orduan zaindariak esan zuen:
-Bi anaiak direla iruditzen zait, gure leize zulotik kanpora bidali
zenituenak. Baina ez nago ziur, beraiekin batera okela
usaina dago, janari usaina...
isilune astun bat hedatu zen hitz hauen ondoren. eta beraren
gainetik leizean barreneko itoginen hots erritmikoak eta
emakumeek haurrei ahopetik esaten zizkieten isiltzeko aginduak
nabarmendu ziren. Margolariak bere zereginetan geldialdi bat
egin zuen: lanpara arrokaren mutur batean jarrita zeukan, eta
behingoagatik kanpoan gertatzen ari zenari adi zegoela zirudien,
geldi-geldirik eta eskuak alboetan zintzilik zeuzkala.
Gizonek usnan egiten zuten, sudurrak airetara destaturik eta buruak
alde batera eta bestera erritmikoki zabuka. Zaindaria
berriro mintzatu zen:
-Orain usaina indartsuag~ ~iator. m anaiak dira. Gizon batzuk
kanpora ausartu ziren eta leizearen
ahoraino igotzen zen aldapan behera sakabanatu, zuhaitz eta
harkaitzetan ezkutaleku bila. Beste guztiak seme sendoenaren
atzean lerrokatu ziren leizeko sarrera puntatik puntara ilara batean
itxiz. Barruan, margolaria berriro kanpoko gertaerak ahaztu
eta bere beharrera itzuli zen. Horman, ehiztariak orein talde bat
inguratzen ari ziren.
Leize zulorantza zetozen bi gizonak azkenean agerian azaldu ziren,
bizkarrean okela pieza haundi bat zekartela, patxadatsu
eta egunero bide berdina egiten duenaren konfidantzaz, nor edo nor
zelatan bazeukaten ere axola ez zitzaiela adieraziz. Leize
zuloaren aurrez aurre heldu arteraino ez ziren gelditu. Batek okela
lurrera bota zuen, leizeko biztanleek harri koxkor eta
sastrakez garbituriko eremu txikian, ahalik eta kolperik zaratatsuena
ateratzen saiatuz.
-Oparia -hotsegin zuen ozenki. Leizeko babeslariak mututú egin
ziren.
-Zer dela-ta oparia? -galdetu zuen azkenean seme sendoenak. Orduan
beste isilune sakon bat gertatu zen. Anaiak ahopeka
mintzatu ziren elkarren artean une batez. Gero, bietako batek, esku ahur
hutsak áltxaturik leizeko babesleek ondo ikus zezaten,
esan zien:
-Ez daramagu harririk. Sartu ahal gara kobazulora?
-Ez. Orain berandu da. Laga hor okela eta itzuli bihar goizean.
Leize barruan zelatan zeudenak geldirik egotearekin aspertzen hasi
ziren.
-Zertan ete dabiltza kanpoko tipo horiek? -marmariatu zuen agureak.
-Zenbat aldiz esan behar dizute isilik egoteko? -bota zion atzetik
emakume batek, ahoan zaplasteko bat ematearekin
batera. Agureak ez zion batere jaramonik egin, eta gizonei hotsegin
zien:
-Bota itzazue kanpotar horiek, bota itzazue eta kendu okela.
Batzuk barre egin zuten. Batek ukabilaz bere burua jo zuen, agurea
txorakilo hutsa zela adierazteko. Bien bitartean,
margolariak aurrera egiten zuen pixkanakapixkanaka bere artelanean,
betoskoa jarririk eta begiak erdi itxita konzentrazioari
laguntzeko.
-Ez dugu okela horren beharrik -esan zuen atso batek-, gure pizti
egileak nahi adina ekarriko digu-eta.
-Ederrak dira orein horiek-baieztatu zuen beste atso batek, bere
begietako lainoen ondorioz ezer gutxi ikusten zuen arren.
Kanpoaldean anaia biak, okela berriro bizkarrean hartu eta handik
aldegiten hasi ziren.
-Laga okela! -oihukatu zieten leize aldetik. Anaiak gelditu egin
ziren.
-Hormako piztiak ikusi gura ditugu. Orduantxe emango dizuegu okela.
-Ez. Piztiak gureak dira eta zuek ez dituzue zertan ikusi beharrik.
Okelak lurra jo zuen berriro.
-Bihar utziko diguzue ikusten? Orduan, goizean á
eguzkia atera eta gero itzuliko gara.
-Eguzkia atera eta gero gure leize zulora etorri bai, baina piztiak
ikustera sartu, ezta gutxiago ere. Gure piztia magikoak
dira, eta beste inork ikusten baditu, orduan ez dugu ehiza onik
eskuratuko.
Bapatean margolaria agertu zen argitara, lanpara eskuan zekarrela.
Oso haserre, zaindari eta seme sendoenari bota zien:
-Isilduko zarete behingoz, haginbako mumtsu alenok!
Besteek aurpegia eman eta orroe egin zioten hortzartean, baina
hortik ez zen euren atrebentzia pasa. Bi anaiak adi-adi
begira zeuden aldapa behetik, euren gorputzak tente eta tentsioaren
eraginpean, zeozer gertatzearen zain baleude bezala.
Halako batean saiheskara begiratu zuten, bizkar gainetik, aldapan
beherago zegoen baso alderantza.
-Gizon gehiago -esan zuen. leizeko zaindariak airetara usnan.
Mugitzeko espero zuten seinalea azkenean etorri zitzaien edo, anaiak
leizeko sarrerarantza hurbildu ziren aldapan gora,
margolariari begirik kendu gabe. Orduantxe geratu ziren agerian
eskuturretan zintzilik zeuzkaten aizkorak. Bapatean mehatxuzko
jarrera hartua zuten.
-Piztiak nireak dira, ez bertokoenak ez beste inorenak
-ohartu zuen margolariak harrotasunez, hala esanda anaia biak bertan
geldieraziko zituela ziur balego
bezala. Baina kanpotarrak beraren pareraino ailegatu ziren,
irribarretsu, aizkorak ferekatzen, orain
berari orain behekaldeko baso aldera begiradak botatzen, seme
sendoena eta zaindaria ere bistatik galdu barik. Zuhaizti
itxian kraska ahul baten hotsa entzun zen, eta seinale honi erantzun
gisa edo, anaia batek esan zuen orduan:
-Piztiak derrigor ikusi behar ditugu. Elurteek ehiza guztia eraman
dute, eta okela zati hau beste jatekorik ez zaigu geratzen.
Zuek berriz behar adina ehizatzen duzue, hor barruan piztiak
dauzkazuelako.
Hau entzuten zuen bitartean, zaindariak basoa somatzen zuen, handik
zetozkion usainak ezagutu eta kokatzeko asmoz.
Seme sendoenak ez zien anaia bien azalpenei inolako jaramonik egin,
zaindariaren jarrera eta ernetasunak kezkatuta. Baina
anaiek ekarritako okelaren usainak kanpotik zetozenak estaltzen zituen.
Hala beraz, aurreneko hildakoa zaindaria bera izan zen,
anaietako baten aizkorak lepoa alde batetik bestera moztu ziolarik.
Bapatean, inguru guztia oihuz eta garrasiz bete zen. Aldapako
harkaitzetan ezkutaturik zeuden defendatzaileetako batzuk
harrapaladan igo ziren aldapan. Beste batzuk, berriz, euren babeslekuei
eutsi zieten basotik zetorkien erasoari aurre egiteko
asmoz.
Bien bitartean, leize barruko emakumeak azpigarria metatzen ari
ziren eskukadaka leizeko sarreran, eta lanpara baten
laguntzaz su ematen zioten han eta hemen ile luzeak bapatean igotzen
ziren garrek xigortzen zizkietela eta euren oihu eroekin
erasotzaileak izutu nahian. Baina inork ez zuen sute kaxkar honetan
erreparatu: seme sendoenak anaietako bat bere beso
boteretsuetan jaso eta lurraren kontra jaurtiki zuen;
beste anaia, zaindaria akabatuta, alde batera eta bestera saltoka
ari zen aizkorakada bat emateko abagunearen zain, baina
seme sendoenak besotik heldu eta horzkada bortitz eta ikaragarri batez
haragi zati haundi bat atera
zion, une batez behintzat jokoz kanpo utzirik. Erasotzaile batzuk,
anartean, leizeko sarreraino helduta zeuden aldapako
babes lerroa gainditu ondo- ren, eta bigarren lerroa ere hausteko zorian
zeuden. Euren begi etsituetan gosearen sukarra
isladatzen zen, eta indar honek korronte geldiezin bat bihurtuak zi-
tuen, leize barruan helmuga zeukan korrontea, alegia. Orain
beraietako batzuk barrukaldea eurenganatu zuten eta emakumeen taldea
inguratu. Hauek horma baten kontra estutzen ziren,
umeen gorpuak besoetan babestuz, erasotzaileak astiro-astiro hurbiltzen
ziren bitartean, hortzartean urrumaka, burrukako
harrapakina
aldez aurretik dastatuz. Taldearen buruzagi itxurak zeuzkan batek
leizeko agurea iletik helduta zeukan. -Non dira piztiak,
agure? Aitonak barrurantza seinalatu zuen berba egin ezinik
baina inolako beldurrik erakutsi gabe. Edozein kasutan ere, gertu
zeukan heriotza: jadanik ez zen ehizan laguntzeko gauza,
eta hurrengo neguan, hankak ere nekez eutsiko ziotenean gorputzaren
pisuari, bere familiak bertan behera lagako zukeen,
abandonatuko, eta gosez edo hotziturik hilko zatekeen. Baina guzti hori
ez zen sekula gertatuko, dagoeneko ez, uste baino
lehentxeago etorri zitzaion heriotzaren ordua, eta bera ez zen beldur.
Erasotzaileak agureak seinalaturiko aldera begiratu zuen,
horman okela puska luzeak zintzilik ikusteko itxaropenaz, baina leize
barruko hormetan margolariak egindako irudiak besterik
ez zegoen. Agurearen ileak estuagorik teinkatu zituen, suminaren
suminez.
-Piztiak, piztiak esan dut! Zuen aztiak ekartzen dituenak! Non gorde
dituzue?
Eta agureari erantzuteko betarik eman gabe, bertan seko hil zuen
aizkorakada batez. Ondoren hormara inguratu zen,
margoei zerien koipe usainak sudurreko leihoak zabalerazten zizkiola.
Margoak gertutik begiztatu zituen, atzamarrez ukitu eta
usnatu, baina hargorrizko hautsa sudurrean sartu zitzaion. Domistikuka
eta bere gizonen barreak isilerazteko, margolaria ekar
ziezaioten agindu zuen. Ez zion hala ere ezta begiratu ere egin hasiera
batean, margoek jakingura piztu bait zioten. Idi baten
konkorra ferekatu zuen, eta atzamarrari atxeki zitzaion materia gorriari
begira geratu zen. Orduan bai, margolariari heldu eta
bere aurrean prantaerazi zuen astindu batez.
-Zu al zara piztiak egiten dituen aztia? -hotsegin zion- Non gorde
dituzu?
Beso bakar batez airean altxatu zuen. Margolariak hormara seinalatu
zuen ito larrian. Erasotzaileetako beste batek esan
zuen:
-H~riek izpirituak izango dira. Piztiei izpirituak kentzen dizkie,
eta horrela ez dute ihes egiterik izaten. -Ez, hauexek dira
piztiak. Nik bertan egiten ditut,
oso gogoko dudalako euren irudiak egitea. -Beraz, hemen okelarik ez
dago? Margolariak ezetz egin zuen buruaz.
-Orduan zure magia ez da ona -erabaki zuen buruzagiak, eta
margolaria lurrera jaurtikirik burua
erbiditu zion aizkoraz. Gero, bere gizonei begira, erantsi zuen:-
Izpirituak direla edo ez direla, hemen ez dago piztiarik.
Dena jan dute.
Kanpoan, leize zuloaren inguruko baso zabal ilunaren gaindi,
eguzkiak bere izpi kiskalgarriak bidali zituen neguko azken
elur arrastoak ezkutatzen ziren bazterretaraino, bertan urtu eta
udaberriaren notizia ekarriz. Berdez tindatu zituen zuhaitzak,
padura eta erreka meharren jabe egin zen, eta leize zuloaren aurreko
eremu soila argitzeraino iritsi. Barrukaldean, erasotzaileek
lanparak amatatu zituzten eta kanporantza abiatu.
Buruzagiak, bi anaiek ekarritako okela zatia bizkarrean harturik,
aldapan beherako bidea hartu zuen, bere gizonek atzetik
jarraitu ziotelarik banan-banan, madarikazioka, bahituri gisa harturiko
emakume gazteak indarrez arrastaka eramaten. Leize
zuloa bere biztanleen gorpuekin bakarrik geratu zen orduan, hilzorian
zegoen haurren baten negar itoak beste ezerk ez zuela
heriotzaren isiltasun astuna urratzen.
Eta orduan, basoak jaurtikitako doinu batek dena estali zuen, bai
oinek zapaldutako egurrak baita hostoen hotsak eta
gizonen eztarriko marmarrak. Itxitasun hartan nonbait, orein arra bere
emeari deika ari zitzaion. Gizonen artean oihu koro bat
lehertu zen, eta batzuk ehizarako kanta eta dantza hasi zituzten. Gero,
euren bideari heldu zioten berriro, odolean dei geldiezin
bat sentituz.
Une batez, eguzkia leizeko iluna zulatu eta barrubarruraino heldu
zen, dirdira argitsuak piztuz hormako hartz baten koipean.
Scaner Von Ranke
______________
Como a estas alturas supongo que te habras percatado, no tengo apenas
idea del euskara, solo una de esas divertidas gramáticas con
conversaciones estúpidas. Este relato lo he tenido en mi pagina de
relatos de ficción y enviado por su autor original, pero nunca he
conseguido una traducción. ¿Si eres tan gentil?
Para darte un poco la coba, te diré que el relato mas solicitado de mi
pagina, ha sido siempre GU TA GUTARRAK, de una autora vasco-argentina.
Buscalo en
http://www.ctv.es/USERS/diaspar/
--
Desde Málaga Costa del Sol.
Al'diaspar